Als u al langere tijd psoriasis heeft, weet u waarschijnlijk al een heleboel over uw ziekte. Als er onderdelen van de ziekte zijn waar u minder over weet, kan het helpen hier meer over te leren om zo meer de controle over uw ziekte te krijgen. Dit site legt uit wat psoriasis is en hoe het wordt behandeld. Deze site is niet in plaats van de uitleg van uw arts, maar kan u helpen om uw kennis over psoriasis te vergroten.
Psoriasis is een veelvoorkomende huidziekte, die bij ongeveer 2-3% van de wereldbevolking voorkomt. Alleen al in Amerika hebben naar schatting vijf tot zes miljoen mensen psoriasis. Europa telt ongeveer 14,5 miljoen patiënten. In Nederland zijn dat er ongeveer 350.000. De meest voorkomende vorm van psoriasis is plaque psoriasis (psoriasis vulgaris), gekenmerkt door verheven roze-rode plekken (plaques) van de huid, bedekt met zilverwitte schilfers.
Psoriasis komt bij mannen en vrouwen evenveel voor. Het kan op alle leeftijden ontstaan, maar begint meestal bij mensen jonger dan 35 jaar.
Psoriasis is niet besmettelijk – u kunt het niet van andere mensen krijgen en andere mensen kunnen het niet van u krijgen.
Het aantal mensen met psoriasis verschilt van land tot land en is afhankelijk van het klimaat en ras.
Psoriasis kan bij een persoon wisselen in ernst gedurende de tijd en is daarnaast verschillend per persoon. Een persoon met milde psoriasis kan 1 of 2 plaques hebben, terwijl een persoon met ernstige psoriasis vele plaques kan hebben of een aantal grote, zeer uitgebreide plaques die een groot deel van de huid bedekken. Plaques kunnen jeuken en pijnlijk zijn, in ernstige gevallen kan de huid openscheuren en gaan bloeden.
De huid is een complex orgaan en bestaat uit lagen. In normale omstandigheden, verplaatsen huidcellen zich van de dieper gelegen huidlagen naar de bovenste laag, waarbij ze langzaam veranderen totdat ze uiteindelijk aan het oppervlak afschilferen.
Dit proces duurt 3 tot 4 weken. Bij psoriasis zorgt een overactiviteit van het immuunsysteem ervoor dat dit proces versnelt, waardoor het in plaats van 3 tot 4 weken, maar 3 tot 4 dagen duurt. Dit betekent dat de huidcellen sneller aan het oppervlak komen dan ze kunnen afschilferen en er een ontsteking (roodheid) vormt in dit gebied.
Het immuunsysteem is het afweersysteem van het lichaam tegen microscopische indringers, zoals bacteriën en virussen. Het immuunsysteem herkent bacteriën en virussen aan hun lichaamsvreemde vorm en zorgt voor een tijdelijke ontsteking om ze te verwijderen. Psoriasis zorgt voor een verhoogde activering van het immuunsysteem door een continue aanmaak van ontstekingseiwitten en moleculen, waardoor de huidcellen te snel groeien en er een ontsteking kan ontstaan.
Een externe factor, zoals een huidbeschadiging of stress, geeft een extra stimulatie van het immuunsysteem en is hierdoor meestal de trigger waardoor psoriasis opvlamt (verergert).
Het immuunsysteem bestaat uit veel verschillende cellen en eiwitten. Belangrijke moleculen die betrokken zijn bij psoriasis zijn cytokines. Cytokines zijn chemische boodschappers die immuuncellen helpen te communiceren met elkaar en met andere cellen in het lichaam. Sommige cytokines zoals Interleukine 17A (IL-17A), worden in verhoogde hoeveelheden gevonden in de huid van mensen met psoriasis. IL-17A werkt op verschillende celtypes, waaronder huidcellen (keratinocyten) en immuuncellen die zorgen voor de ontstekingscomponent bij psoriasis.
Andere cytokines, zoals tumor necrose factor (TNF)-a, IL-12 en IL-23 spelen ook een belangrijke rol bij psoriasis in de signalering naar andere immuun- en huidcellen.
Genen, het immuunsysteem en omgevingsfactoren hebben invloed op het ontstaan en het beloop van psoriasis. De meeste mensen hebben psoriasis voor de rest van hun leven. Op dit moment zijn er meer behandelingsopties dan ooit tevoren om de klachten en symptomen van psoriasis te behandelen, maar psoriasis kan (nog) niet worden genezen. Psoriasis is een immuungemedieerde ziekte, omdat het ontstaat doordat het immuunsysteem op de verkeerde manier werkt.
Een van de moeilijkste dingen aan psoriasis is de onvoorspelbaarheid van de ziekte. Veel mensen met een milde psoriasis houden deze milde vorm voor de rest van hun leven, maar bij anderen kan de psoriasis verergeren tot een ernstige vorm. Bij sommige mensen kan hun ernstige psoriasis door behandeling verminderen en goed onder controle zijn of zelfs helemaal verdwijnen. Psoriasis kan in bepaalde periodes verergeren (opvlammingen/ flare up), of in remissie (symptomen verminderen duidelijk of verdwijnen zelfs helemaal) gaan.
Hoewel psoriasis voornamelijk de huid aantast, kan het ook andere delen van het lichaam aantasten. Psoriasis wordt geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van andere aandoeningen zoals arthritis psoriatica (ontsteking van gewrichten), cardiovasculaire aandoeningen, suikerziekte en depressie, dit komt bij ongeveer een derde van de mensen met psoriasis voor.
Als u pijn heeft in uw gewrichten (vooral in uw polsen, vingers, lage rug, knieën, enkels en/of tenen) neem dan contact op met uw arts.
Als u psoriasis heeft, is het belangrijk goed voor uzelf te zorgen – door regelmatig bewegen, gezond te eten en een goede bloeddruk te hebben. Daarnaast is het belangrijk om klachten en symptomen te bespreken met uw arts, zodat u de beste behandeling kunt krijgen, die er voor u mogelijk is.
Uw (huis)arts kan psoriasis diagnosticeren (vaststellen) door uw huid te onderzoeken, uw arts kijkt daarbij naar de locatie(s) van uw plaques/huidafwijkingen (psoriasis komt typisch voor op de ellenbogen, knieën of behaarde hoofdhuid, maar kan overal op het lichaam voorkomen).
Een huidbiopsie (weghalen van een klein stukje huid) is normaal niet nodig om psoriasis te diagnosticeren.
Er zijn verschillende types psoriasis (zie tabel hiernaast). Plaque psoriasis (psoriasis vulgaris) is de meest voorkomende vorm van psoriasis, met rode verheven plekken op de huid (plaques) die bedekt zijn met een zilverwitte schilfering (dode huidcellen). Bij een ernstige vorm van plaque psoriasis kan de huid openscheuren en bloeden.
Naast een verandering van de huid, hebben ruim 50% van de mensen met psoriasis veranderingen van hun nagels. Dit kan bestaan uit kleine putjes in de nagelplaat, verkleuringen van de nagel, verdikking van de nagel of zelfs loslaten van de nagel van het nagelbed door een eeltlaag onder de nagel bij ernstigere vormen van nagelpsoriasis (psoriasis unguum).
De ernst van psoriasis verschilt van persoon tot persoon. Afhankelijk van de ernst van de psoriasis zal eenbehandeling worden ingesteld. Uw arts kan op verschillende manieren de ernst van uw psoriasis in kaart brengen.
PASI score (Psoriasis Area and Severity Index)
De PASI score wordt op dit moment gebruikt als de standaardscoreomde ernst van psoriasis in kaart tebrengen. De PASIscore is gebaseerd op 4 zaken, namelijk de mate van roodheid, verdikking en schilfering van de huid (aangegeven in een score van0-4) en het percentage van het door psoriasis aangedane lichaamsoppervlak (aangegeven met een score tussen 0-6). De maximale PASI score is 72, waarbij geldt dat hoe hoger de score is, hoe ernstiger de psoriasis is. In de dagelijkse praktijk zijn scores boven de 30 zeldzaam. Een PASI score moet gedaan worden door een arts of getrainde verpleegkundige, dus vraag uw arts of verpleegkundige naar uw PASI score.
Body surface area (BSA) = aangedane lichaamsoppervlak
Body surface area (BSA) ofwel aangedane lichaamsoppervlak is het percentage van het lichaam dat bedekt is met psoriasis. Het is eenvoudiger dan de PASI score en is sneller uit te voeren. Een hand van de patiënt, inclusief de handpalm, komt overeen met 1% van zijn/haar lichaamsoppervlak.
Dermatology life quality index (DLQI; kwaliteit van leven index)
Naast de ernst en de kenmerken van uw plaques, kijkt uw arts vaak ook naar het effect dat psoriasis heeft op uw dagelijkse leven. De dermatology life quality index (DLQI) is een vragenlijst die hiervoor veelal wordt gebruikt. De vragenlijst kijkt naar het effect dat psoriasis heeft op uw dagelijkse activiteiten, kleding, vrijetijdsbesteding, werk en/of school, relaties en behandeling. U kunt de DLQI zelf thuis invullen. Er is een score van 0-30 mogelijk.
In het algemeen geldt:
Onthoud dat uw arts waarschijnlijk niet alle meetmethoden gebruikt wanneer hij/zij uw psoriasis bekijkt. Voor een arts is het genoeg om te weten wat u scoort op een of twee van deze schalen om de ernst van uw psoriasis te bepalen.
Ondanks dat psoriasis niet genezen kan worden, kunnen uw klachten en symptomen door behandeling onder controle worden gekregen, waarbij de roodheid en schilfering wordt verminderd, en uw huidbeeld duidelijk verbetert. Het uiteindelijke behandeldoel is om een gave of bijna gave huid te verkrijgen. Het bereiken van een gave of bijna gave huid geeft veelal ook een verbetering van de kwaliteit van leven bij mensen met psoriasis.
Er zijn veel verschillende behandelingsopties voor psoriasis. In het algemeen kunnen ze worden ingedeeld in vier categorieën:
Zelfs als psoriasis door behandeling verdwijnt (remissie), kan het na een periode van weken of jaren terugkomen.
Voor meer informatie over behandelopties gaat u naar www.psoriasishuid.nl.
U heeft waarschijnlijk al langer psoriasis wanneer u dit leest. Psoriasis is een chronisch ziekte en u weet waarschijnlijk dat psoriasis meer is dan alleen een huidziekte en dat het invloed heeft op uw dagelijks leven en hoe u zich voelt. Een succesvolle behandeling van psoriasis vraagt tijd en geduld. Een aantal stappen, zoals het aanmeten van een gezonde levensstijl en het herkennen en verminderen van externe factoren die uw psoriasis verergeren, kunnen u helpen met uw ziekte om te gaan en uw algemene welbevinden te verbeteren.
Deze pagina bevat adviezen om de invloed van psoriasis op uw dagelijks leven te verminderen.
Een gezonde levensstijl is essentieel voor mensen met een chronische ziekte zoals psoriasis. Het is belangrijk een gezond dieet en gewicht te handhaven en niet te roken.
Mensen met ontstekingziekten zoals psoriasis hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van hartziekten. Het is dus belangrijk om uw gewicht gezond te houden. Overgewicht zorgt verder ook voor een extra belasting van uw wervelkolom en gewrichten en moet dus worden vermeden.
Overmatig alcoholgebruik, kan uw behandeling beïnvloeden. Probeer uw alcoholinname te limiteren.
De risico’s van roken zijn bekend. Er is toenemend bewijs dat roken uw psoriasis kan verergeren. Als u rookt, probeer dan te minderen of nog beter: te stoppen met roken. Overleg met uw huisarts voor advies en begeleiding bij het stoppen met roken.
Een gezond en gebalanceerd dieet is belangrijk:
Het vermijden en omgaan met stress is voor iedereen belangrijk. Voor u is het echter extra belangrijk, omdat stress een trigger is voor verergering van uw psoriasis. Het vermijden van stress is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan, onderstaande adviezen kunnen daarbij helpen:
Wanneer u zich neerslachtig voelt, is het belangrijk om zich te herinneren dat u niet alleen bent – veel mensen met psoriasis hebben last van een depressie.
De meeste mensen met psoriasis kunnen doorgaan met werken, maar sommige mensen moeten aanpassingen doen in hun werk. Neem de tijd om met uw baas te bespreken hoe psoriasis uw werk en prestaties kan beïnvloeden, inclusief uw artsbezoek en eventuele aangepaste middelen. Wanneer u op uw werk bent is het belangrijk om uw werkplek comfortabel te maken.
Voldoende bewegen is belangrijk voor iedereen, maar is voor mensen met psoriasis extra belangrijk. Bij sporten komen er endorfines vrij in uw hersenen, waardoor uw humeur en energie toenemen. Voldoende bewegen kan u helpen om een gezond gewicht te handhaven en vermindert de kans op harten vaataandoeningen en suikerziekte.
Er zijn veel verschillende soorten beweging – kies een type beweging dat bij u past, zodat u het leuk vindt en het makkelijker is vol te houden.
De onzichtbare symptomen van psoriasis, zoals jeuk, kunnen een grote invloed op uw leven hebben, net zoveel als de meer zichtbare symptomen van psoriasis. Hieronder staan een paar stappen om ervoor te zorgen dat de jeuk niet uw dag beheerst.
Voor veel mensen zorgt psoriasis voor een zekere mate van isolement. Door contact met lotgenoten krijgt u steun van mensen die begrijpen wat u doormaakt en hoe u zich voelt. Zij kunnen u helpen om te gaan met zaken en situaties die u meemaakt.
Lotgenotencontact kan uw zelfvertrouwen vergroten, uw isolement verminderen en lotgenoten kunnen u praktische tips geven en hun ervaringen delen.
Neem contact op met uw arts of verpleegkundige als u wilt weten of er een lotgenotengroep in uw buurt is.
Om het beste resultaat van uw behandeling te bereiken, moet u uw medicijnen exact zo toedienen als uw arts ze heeft voorgeschreven. Zorg ervoor dat het toedienen van uw medicijnen onderdeel uitmaakt van uw dagelijkse routine. Onthoud wel: uw behandeling moet in uw leven passen, u moet niet uw leven om uw behandeling heen organiseren.
Een Reispas is beschikbaar met meer tips over het reizen met secukinumab.
Veel gestelde vragen:
Psoriasis is een chronische ziekte, veroorzaakt door een afwijking in het immuunsysteem en wordt gekenmerkt door afwijkingen van de huid. De meest voorkomende vorm van psoriasis is plaque psoriasis (psoriasis vulgaris) waarbij er roze-rode plekken (plaques) op de huid ontstaan, bedekt met zilverwitte schilfers.
Psoriasis is niet besmettelijk – u kunt psoriasis niet krijgen van andere mensen en andere mensen kunnen het ook niet van u krijgen.
Psoriasis is erfelijk (er is een genetische component), maar de manier waarop het wordt doorgegeven is nog niet volledig bekend. Er zijn veel verschillende gentypes betrokken bij de ontwikkeling van psoriasis. Zelfs als uw kinderen de juiste combinatie van genen erven, zullen ze niet met zekerheid psoriasis ontwikkelen. Het is berekend dat een kind met 1 ouder met psoriasis een kans van 1 op 4 heeft om de ziekte te krijgen.
De exacte oorzaak van psoriasis is nog onbekend. Ondanks dat bekend is dat genen een rol spelen in het krijgen van psoriasis, zijn er veel mensen waarbij psoriasis niet in de familie voorkomt die toch psoriasis krijgen. Vaak is er een externe factor (zoals stress of een huidwond) die ervoor zorgt dat psoriasis begint bij iemand. Er wordt gedacht dat deze externe factor het immuunsysteem verkeert stimuleert, waardoor er een ontsteking ontstaat en huidcellen versneld gaan groeien en uitrijpen. U kunt hier meer over vinden in het ‘Wat veroorzaakt psoriasis’ op deze site.
In de meeste gevallen kan uw arts de diagnose psoriasis stellen door uw huid te bekijken. Een huidbiopt (weghalen van een klein stukje huid) is meestal niet nodig voor de diagnose.
Er zijn veel verschillende manieren om de ernst van uw psoriasis te bepalen. Veel gebruikte manieren zijn: de PASI score (psoriasis area and severity index), de aangedane lichaamsoppervlakte bepaling (body surface area (BSA)) en de kwaliteit van leven index (dermatology life quality index (DLQI)). Zie voor meer informatie over deze verschillende manieren het onderdeel ‘Hoe wordt de ernst van psoriasis vastgesteld?’ op deze site.
Op dit moment is psoriasis niet te genezen. Door behandeling zijn de klachten en symptomen van psoriasis goed onder controle te krijgen. Hierbij moet u wel onthouden dat wat voor de ene patiënt met psoriasis goed werkt voor de ander helemaal niet kan werken. Het is dus belangrijk om te kijken welke behandeling het beste bij u past.
De uitingen van psoriasis kan per persoon verschillen en kan in een persoon in de tijd verschillen. Daarnaast zijn er verschillende vormen van psoriasis, waarbij de meest voorkomende vorm, plaque psoriasis, bij 85% van de mensen met psoriasis voorkomt. U kunt meer over de verschillende vormen van psoriasis lezen in het ‘Hoe wordt pasoriasis vastgesteld’ op deze site.
Psoriasis zit meestal op de behaarde hoofdhuid, romp, ellenbogen en knieën, maar kan overal op het lichaam voorkomen, inclusief nagels, handpalmen, voetzolen, genitalia en gezicht.
Psoriasis kan op elke leeftijd beginnen, maar begint meestal bij mensen jonger dan 35 jaar.
Een van de belangrijkste dingen is om de geneesmiddelen die uw arts u heeft gegeven goed te gebruiken (zoals uw arts u heeft uitgelegd) en geen dosis te vergeten of over te slaan.
Auto-immuunziekte
Auto-immuunziekten zijn ziekten waarbij er een immuunrespons tegen stoffen en weefsels die normaal aanwezig zijn in het lichaam (lichaamseigen) ontstaat. Dit wordt auto-immuniteit genoemd. Autoimmuunziekten worden behandeld door geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken of veranderen.
Epidermis (opperhuid)
De epidermis is de buitenste laag van de huid. Epidermale cellen worden in de dieper gelegen lagen van de epidermis aangemaakt, vanwaar zij dan naar het oppervlakte gaan.
Besmettelijkheid
Als een ziekte besmettelijk is, kan deze van persoon naar persoon overgaan door in de nabijheid van deze persoon te zijn of door aanraking. Psoriasis is niet besmettelijk.
Dermatologen
Dermatologen zijn artsen die een speciale opleiding hebben gevolgd om huidziekten te herkennen en behandelen, waaronder psoriasis.
Erfelijkheid
Als ziekte erfelijk is, zit dit in de genen (DNA) van deze person en wordt het van vader/moeder op kind doorgegeven.
Immuunsysteem
Het immuunsysteem is het afweersysteem van ons lichaam en speelt een belangrijke rol bij psoriasis. Bij psoriasis is er een ontsteking van de huid en een versneld vernieuwingsproces van de huid doordat een deel van het immuunsysteem niet meer goed functioneert.
Interleukin-17A
Interleukine-17A is een eiwit van het immuunsysteem, dat bij psoriasis in toegenomen hoeveelheid in de huid voorkomt.
PASI score
De PASI score (psoriasis area and severity index) wordt gebruikt om de ernst van psoriasis vast te stellen. De PASI score kijkt naar de mate van roodheid, verdikking en schilfering van de huid en naar het percentage van het door psoriasis aangedane lichaamsoppervlak.
Plaques
Plaques zijn rode, verdikte gebieden van de huid bedekt met zilverwitte huidschilfers en zijn een kenmerk van ‘plaque psoriasis’. Verwijdering van de schilfers zal een rode huid eronder laten zien die gemakkelijk kan bloeden.
Psoriasis
Psoriasis is een auto-immuunziekte, die voornamelijk de huid aantast, maar ook de nagels, gewrichten en andere organen kan aantasten.
Antilichamen
Een antilichaam is een groot Y-gevormd eiwit dat door het immuunsysteem wordt gebruikt om lichaamsvreemde objecten (zoals bacteriën en virussen) te identificeren en neutraliseren.
Psoriasis
Psoriasis is een autoimmuun ziekte, die voornamelijk de huid aantast, maar ook de nagels, gewrichten en andere organen kan aantasten.
Auto-immuunziekte
Auto-immuunziekten zijn ziekten waarbij er een immuunrespons tegen stoffen en weefsels die normaal aanwezig zijn in het lichaam (lichaamseigen) ontstaat. Dit wordt auto-immuniteit genoemd. Auto-immuunziekten worden behandeld door geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken of veranderen.
Immuunsysteem
Het immuunsysteem is het afweersysteem van ons lichaam en speelt een belangrijke rol bij psoriasis. Psoriasis zorgt voor een verhoogde activering van het immuunsysteem voor een continue aanmaak van ontstekingseiwitten en moleculen, waardoor de huidcellen te snel groeien en er een ontsteking kan ontstaan.
Interleukine-17A
Interleukine-17A is een eiwit van het immuunsysteem, dat bij psoriasis in toegenomen hoeveelheid voorkomt.
Artritis psoriatica
Artritis psoriatica is een ontstekingsziekte waarbij de gewrichten gezwollen, stijf en pijnlijk worden. Artritis psoriatica komt voornamelijk voor bij patienten die ook de huidaandoening psoriasis hebben.
Subcutane injectie
Subcutane injecties zijn injecties die worden toegediend onder de huid.
Secukinumab
Secukinumab is een antilichaam dat werkt op IL-17A, een eiwit dat in toegenomen hoeveelheid aanwezig is in mensen met psoriasis. Secukinumab is de werkzame stof in Cosentyx.