Psoriasis

De huid is een complex orgaan en bestaat uit lagen. In normale omstandigheden, verplaatsen huidcellen zich van de dieper gelegen huidlagen naar de bovenste laag, waarbij ze langzaam veranderen totdat ze uiteindelijk aan het oppervlak afschilferen.

Dit proces duurt 3 tot 4 weken. Bij psoriasis zorgt een overactiviteit van het immuunsysteem ervoor dat dit proces versnelt, waardoor het in plaats van 3 tot 4 weken, maar 3 tot 4 dagen duurt. Dit betekent dat de huidcellen sneller aan het oppervlak komen dan ze kunnen afschilferen en er een ontsteking (roodheid) vormt in dit gebied.

Het immuunsysteem is het afweersysteem van het lichaam tegen microscopische indringers, zoals bacteriën en virussen. Het immuunsysteem herkent bacteriën en virussen aan hun lichaamsvreemde vorm en zorgt voor een tijdelijke ontsteking om ze te verwijderen. Psoriasis zorgt voor een verhoogde activering van het immuunsysteem door een continue aanmaak van ontstekingseiwitten en moleculen, waardoor de huidcellen te snel groeien en er een ontsteking kan ontstaan.

Een externe factor, zoals een huidbeschadiging of stress, geeft een extra stimulatie van het immuunsysteem en is hierdoor meestal de trigger waardoor psoriasis opvlamt (verergert).

Het immuunsysteem bestaat uit veel verschillende cellen en eiwitten. Belangrijke moleculen die betrokken zijn bij psoriasis zijn cytokines. Cytokines zijn chemische boodschappers die immuuncellen helpen te communiceren met elkaar en met andere cellen in het lichaam. Sommige cytokines zoals Interleukine 17A (IL-17A), worden in verhoogde hoeveelheden gevonden in de huid van mensen met psoriasis. IL-17A werkt op verschillende celtypes, waaronder huidcellen (keratinocyten) en immuuncellen die zorgen voor de ontstekingscomponent bij psoriasis.

Andere cytokines, zoals tumor necrose factor (TNF)-a, IL-12 en IL-23 spelen ook een belangrijke rol bij psoriasis in de signalering naar andere immuun- en huidcellen.

Genen, het immuunsysteem en omgevingsfactoren hebben invloed op het ontstaan en het beloop van psoriasis. De meeste mensen hebben psoriasis voor de rest van hun leven. Op dit moment zijn er meer behandelingsopties dan ooit tevoren om de klachten en symptomen van psoriasis te behandelen, maar psoriasis kan (nog) niet worden genezen. Psoriasis is een immuungemedieerde ziekte, omdat het ontstaat doordat het immuunsysteem op de verkeerde manier werkt.

Een van de moeilijkste dingen aan psoriasis is de onvoorspelbaarheid van de ziekte. Veel mensen met een milde psoriasis houden deze milde vorm voor de rest van hun leven, maar bij anderen kan de psoriasis verergeren tot een ernstige vorm. Bij sommige mensen kan hun ernstige psoriasis door behandeling verminderen en goed onder controle zijn of zelfs helemaal verdwijnen. Psoriasis kan in bepaalde periodes verergeren (opvlammingen/ flare up), of in remissie (symptomen verminderen duidelijk of verdwijnen zelfs helemaal) gaan.

Hoewel psoriasis voornamelijk de huid aantast, kan het ook andere delen van het lichaam aantasten. Psoriasis wordt geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van andere aandoeningen zoals arthritis psoriatica (ontsteking van gewrichten), cardiovasculaire aandoeningen, suikerziekte en depressie, dit komt bij ongeveer een derde van de mensen met psoriasis voor.

Als u pijn heeft in uw gewrichten (vooral in uw polsen, vingers, lage rug, knieën, enkels en/of tenen) neem dan contact op met uw arts.

Als u psoriasis heeft, is het belangrijk goed voor uzelf te zorgen – door regelmatig bewegen, gezond te eten en een goede bloeddruk te hebben. Daarnaast is het belangrijk om klachten en symptomen te bespreken met uw arts, zodat u de beste behandeling kunt krijgen, die er voor u mogelijk is.

Uw (huis)arts kan psoriasis diagnosticeren (vaststellen) door uw huid te onderzoeken, uw arts kijkt daarbij naar de locatie(s) van uw plaques/huidafwijkingen (psoriasis komt typisch voor op de ellenbogen, knieën of behaarde hoofdhuid, maar kan overal op het lichaam voorkomen).

Een huidbiopsie (weghalen van een klein stukje huid) is normaal niet nodig om psoriasis te diagnosticeren.

Er zijn verschillende types psoriasis (zie tabel hiernaast). Plaque psoriasis (psoriasis vulgaris) is de meest voorkomende vorm van psoriasis, met rode verheven plekken op de huid (plaques) die bedekt zijn met een zilverwitte schilfering (dode huidcellen). Bij een ernstige vorm van plaque psoriasis kan de huid openscheuren en bloeden.

Naast een verandering van de huid, hebben ruim 50% van de mensen met psoriasis veranderingen van hun nagels. Dit kan bestaan uit kleine putjes in de nagelplaat, verkleuringen van de nagel, verdikking van de nagel of zelfs loslaten van de nagel van het nagelbed door een eeltlaag onder de nagel bij ernstigere vormen van nagelpsoriasis (psoriasis unguum).

De ernst van psoriasis verschilt van persoon tot persoon. Afhankelijk van de ernst van de psoriasis zal eenbehandeling worden ingesteld. Uw arts kan op verschillende manieren de ernst van uw psoriasis in kaart brengen.

PASI score (Psoriasis Area and Severity Index)

De PASI score wordt op dit moment gebruikt als de standaardscoreomde ernst van psoriasis in kaart tebrengen. De PASIscore is gebaseerd op 4 zaken, namelijk de mate van roodheid, verdikking en schilfering van de huid (aangegeven in een score van0-4) en het percentage van het door psoriasis aangedane lichaamsoppervlak (aangegeven met een score tussen 0-6). De maximale PASI score is 72, waarbij geldt dat hoe hoger de score is, hoe ernstiger de psoriasis is. In de dagelijkse praktijk zijn scores boven de 30 zeldzaam. Een PASI score moet gedaan worden door een arts of getrainde verpleegkundige, dus vraag uw arts of verpleegkundige naar uw PASI score.

Body surface area (BSA) = aangedane lichaamsoppervlak

Body surface area (BSA) ofwel aangedane lichaamsoppervlak is het percentage van het lichaam dat bedekt is met psoriasis. Het is eenvoudiger dan de PASI score en is sneller uit te voeren. Een hand van de patiënt, inclusief de handpalm, komt overeen met 1% van zijn/haar lichaamsoppervlak. 

Dermatology life quality index (DLQI; kwaliteit van leven index)

Naast de ernst en de kenmerken van uw plaques, kijkt uw arts vaak ook naar het effect dat psoriasis heeft op uw dagelijkse leven. De dermatology life quality index (DLQI) is een vragenlijst die hiervoor veelal wordt gebruikt. De vragenlijst kijkt naar het effect dat psoriasis heeft op uw dagelijkse activiteiten, kleding, vrijetijdsbesteding, werk en/of school, relaties en behandeling. U kunt de DLQI zelf thuis invullen. Er is een score van 0-30 mogelijk.

In het algemeen geldt:

• Als u een BSA, PASI en/of DLQI score van 10 of minder heeft, wordt uw psoriasis als mild gezien
• Als u een BSA, PASI en/of DLQI score van 10 of meer heeft, wordt uw psoriasis als matig tot ernstig gezien

Onthoud dat uw arts waarschijnlijk niet alle meetmethoden gebruikt wanneer hij/zij uw psoriasis bekijkt. Voor een arts is het genoeg om te weten wat u scoort op een of twee van deze schalen om de ernst van uw psoriasis te bepalen.

Ondanks dat psoriasis niet genezen kan worden, kunnen uw klachten en symptomen door behandeling onder controle worden gekregen, waarbij de roodheid en schilfering wordt verminderd, en uw huidbeeld duidelijk verbetert. Het uiteindelijke behandeldoel is om een gave of bijna gave huid te verkrijgen. Het bereiken van een gave of bijna gave huid geeft veelal ook een verbetering van de kwaliteit van leven bij mensen met psoriasis.

Er zijn veel verschillende behandelingsopties voor psoriasis. In het algemeen kunnen ze worden ingedeeld in vier categorieën: 

• Topicale (= externe, lokale) behandeling, deze wordt direct op de huid aangebracht 
• Lichttherapie
• Systemische behandeling
  • Orale systemische behandeling (zoals methotrexaat en cyclosporine A)
  • Biologics

Zelfs als psoriasis door behandeling verdwijnt (remissie), kan het na een periode van weken of jaren terugkomen.

Voor meer informatie over behandelopties gaat u naar www.psoriasishuid.nl.